Blog

Tajemniczy masyw Jarmuta w Pieninach, położony w gminie Szczawnica, jest chętnie odwiedzany przez turystów zainteresowanych wulkanami w Polsce. Co wiadomo o tym miejscu? Dlaczego warto się tam wybrać? Który szlak wybrać, aby dostać się na Jarmutę? Podpowiadamy.

Jarmuta - co to za góra? 

Jarmuta to masyw górski w Pieninach położony w gminie Szczawnica, na północ od głównego grzbietu Małych Pienin. Czym wyróżnia się Jarmuta? Góra ma tak naprawdę kilka szczytów - nazywają się one odpowiednio: Jarmuta (794 metrów n.p.m.), Czuprana (777 metrów n.p.m.) oraz Jarmutka (690 metrów n.p.m.). Pomiędzy wzniesieniami rozciąga się przełęcz Matwijowa. 

Jarmuta, góra o pochodzeniu wulkanicznym

Jarmuta w Pieninach jest określana przez wiele osób jako nieaktywny wulkan. Wśród skał budujących tę górę znalazł się bowiem między innymi pochodzący z miocenu andezyt pieniński [1]. Subwulkaniczny andezyt był wydobywany w kilku miejscach w Pieninach, w tym między innymi w kamieniołomach znajdujących się na północnych zboczach Czuprany [2]. Poza Jarmutą, wulkaniczne pochodzenie mają także szczyt Bryjarka oraz góra Wdżar. 

Jeśli interesujesz się górami wulkanicznymi, sprawdź też ten artykuł: Wulkany w Polsce — w Pieninach także je znajdziesz!

Jarmuta, góra wczesnosłowiańska?

Jarmuta w Pieninach jest, według przekazów, górą słowiańską. Na jej szczycie podobno stała kiedyś świątynia pogańska [3, 4, 5]. Inne źródła podają z kolei, że nazwa jednego ze szczytów Jarmuty, Czuprany, pochodzi od tatarskiego słowa czubryna, które oznacza pęk włosów na ciemieniu ogolonej głowy [6].

Jarmuta w Pieninach - jak się tam dostać? 

Jak dotrzeć na Jarmutę? Górę można zdobyć, jednak nie prowadzi na nią żaden szlak turystyczny. Na szczyt dotrzemy drogami leśnymi, prowadzącymi z: 

• Cyrhle, przez Przełęcz Klimontowską (trasa liczy niewiele ponad kilometr, pokonamy ją w pół godziny); 
• pobliskiej Palenicy (po wjeździe kolejką trasa piesza do Jarmuty liczy około 4 km = 1,5 godziny marszu);
• wsi Szlachtowa (spacer do Jarmuty z tego miejsca zajmie około 1,5 godziny);
• wsi Szlachtowa przy ulicy Łemkowskiej (trasa liczy niecałe 2 kilometry, pokonamy ją w ciągu godziny); 
• Wysokiego Wierchu (trasa liczy ponad 3 km, pokonamy ją w około godzinę).

Jarmutę w Pieninach warto odwiedzić między innymi ze względu na rozpościerające się z góry widoki na Pasmo Radziejowej w Beskidzie Sądeckim, Pieniny na czele z Durbaszką, Trzema Koronami i Wysoką. Na szczycie znajduje się polana Andrzejówka, z której chętnie latają paralotniarze, wzniesiono tutaj również nadajnik telewizyjny TSR Góra Jarmuta. 

Wycieczkę na Jarmutę warto wydłużyć o wędrówkę na pobliskie szczyty: Palenica (722 metrów n.p.m.) i Szafranówkę (742 metrów n.p.m.), a po drugiej stronie Wysoki Wierch (898 metrów n.p.m.). W pierwszym przypadku możemy zacząć spacer we wsi Szlachtowa (np. na ulicy Szlachtowskiej), następnie dojść leśnymi drogami do wulkanicznego szczytu i dalej w kierunku Cyrhle i Łaźnych Skał. Następnie czeka nas zejście (lub zjazd kolejką) przez Szafranówkę i Palenicę do Szczawnicy. Tymczasem jeśli marzy nam się zobaczyć piękny Wysoki Wierch, po odwiedzeniu Jarmuty w Pieninach ruszmy w jego kierunku i zejdźmy z powrotem do Szlachtowej. 

Gdzie nocować pod Jarmutą? 

Ponieważ Jarmuta w Pieninach znajduje się pomiędzy Szczawnicą i Szlachtową, najlepiej zarezerwować nocleg w jednej z tych miejscowości. Doskonałym pomysłem będzie wizyta w schronisku PTTK Orlica, z którego możemy ruszyć w kierunku Szczawnicy i następnie zacząć podbijać okoliczne szczyty, w tym również Jarmutę. Nasz obiekt stanowi bazę wypadową do takich słynnych miejsc, jak Sokolica, Czerwony Klasztor czy wąwóz Homole. Ofertę można sprawdzić tutaj: https://www.orlica.com/oferta. 

Jarmuta to niemała atrakcja Pienin

Pośród różnych atrakcji w Pieninach Jarmuta wyróżnia się licznymi legendami, między innymi związanymi z ukrytymi w zboczach góry tunelami. Pierwsze wzmianki dotyczące poszukiwań złota i srebra w tym regionie pochodzą z XV wieku [1]. Natomiast w XVIII wieku prowadzano tutaj prace górnicze i w trzech sztolniach poszukiwano srebra [1]. Sztolnie nie są obecnie udostępnione do zwiedzania, jednak dociekliwi turyści mogą podejść w sezonie letnim bliżej jednej z nich, tej która zachowała się w dobrym stanie. Mowa o Bani w Jarmucie. Trasa jest nieoznaczona, rozpoczyna się obok boiska KS Jarmuta w Szlachtowej. 

Atrakcje w Pieninach niedaleko Jarmuty

Planując wejście na Jarmutę warto uwzględnić w programie wycieczki także inne ciekawe miejsca w okolicy. W niedalekiej odległości od góry znajdują się np.: Palenica i Szafranówka, Wysoki Wierch oraz najwyższy szczyt Pienin, Wysoka. Zdecydowanie warto przyjechać tutaj na dłużej, aby skorzystać z całej gamy atrakcji w Pieninach! 

Fot. Jerzy Opioła, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Źródła: 

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Jarmuta  [Dostęp: 19.02.2024 r.]
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Andezyt_pieni%C5%84ski [Dostęp: 19.02.2024 r.]
3. https://slowianowierstwo.wordpress.com/2018/01/10/sladami-poganskich-przodkow [Dostęp: 19.02.2024 r.]
4. https://zpkwm.pl/park/popradzki-park-krajobrazowy/turystyka/propozycje-wycieczek/szlak-turystyczny-jarmuta [Dostęp: 19.02.2024 r.]
5. https://www.portalgorski.pl/artykuly/leksykon-gor/polska/350-beskidy/1998-jarmuta-leksykon-szczytow-pieninskich [Dostęp: 19.02.2024 r.]
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Czuprana [Dostęp: 19.02.2024 r.]